niazdo rodowe

Książęta Mazowieccy (głównie Janusz I i Bolesław IV) osadzali na swojej ziemi drobną szlachtę na prawie rycerskim. Osadnictwo wystąpiło zauważalnie po 1389 r. Powinnością osiedlanej szlachty (rycerzy) miała być obrona Mazowsza przed napadami. Chcąc uzyskać dużą ilość osadników należało dzielić ziemie osadniczą na niewielkie skrawki, ale przyciągające chętnych. Dlatego osadnik uzyskiwał nadział 10-włókowy lub jego wielokrotność. Prawdopodobnie przodkowie uzyskali nadział 20 włók. Przez 10 lat od nadania byli zwolnieni od podatków. Potem płacili po 12 groszy od włóki (łanu) rocznie (zazwyczaj na św. Marcina - 11 listopada).

Włóka (lub włoka ), polska miara powierzchni = 30 morgów = 16,8 hektara. Włóka oznaczała pierwotnie obszar, który trzeba było bronować czyli włóczyć przez cały dzień. Inna nazwa Łan.

Podobny nadział miał w tej okolicy Wojciech de Nyesluchowo oraz Mikołaj i Maciej de Zarembino. W 1448 r. te 20 łanów, ostatnio wymienionych, przeniósł Bolesław IV z prawa polskiego na chełmińskie, co było efektywniejsze dla księcia jak i szlachty. Świadczyło też, że wcześniej długo siedzieli na prawie polskim. Być może, że i wtedy pozostała szlachta została przeniesiona na prawo chełmińskie.

W 1528 r. Nienałty [19] miały 20,5 mana (to chyba włóka,czyli ok. 350 ha). Na tej ziemi gospodarzyli Krzysztof, Mikołaj i Jan z Nienałt.
Byli oni "potentatami" bowiem inne okoliczne dobra liczyły od 6 do 18 manów.
Nienałty wówczas nie uległy jeszcze znacznemu podziałowi lub nadział osadniczy był większy niż 20 włók.

Obdarowany rycerz był zobowiązany na wezwanie księcia do pełnienia służby wojskowej (pospolite ruszenie) i wystawić z każdego "nadziału" - jeźdźca na koniu wartości 4 kóp gr, w kłobuczku i pancerzu, z tarczą i dzidą lub kuszą. Nadane dobra rycerz tracił w przypadku niestawienia się na wyprawę wojenną, zarządzoną przez księcia [15]. Wywiązanie się ze zobowiązań rycerskich niosło za sobą znaczne wydatki i nie wszyscy mogli je spełniać. Dlatego m.in. pospolite ruszenie zostało w późniejszym okresie zniesione.

Nienałty (Nyenalthy - w dokumentach pisanych po łacinie) powstały prawdopodobnie około1410 - 1430 r. W tym czasie powstaje większość okolicznych miejscowości (w 1410 r. powstaje Brokowo zwane później Zarębami, 1414 r. - Rosochate). Sugeruje się, że nadania po 1410 r. były związane z udziałem w bitwie pod Grunwaldem. Chyba nie jest to prawda, gdyż przodkowie, jak i cała szlachta zdolna do noszenia broni musiała brać w niej udział.

Nienałty są rozmieszczone w widłach rzek Brok i Mały Brok. Ten wybór mógł być uwarunkowany względami gospodarczymi jak i obronnymi (podmokłe tereny). Istnieje pewne prawdopodobieństwo, że przodkowie Nienałtowskich osiedli na terenach już wcześniej zamieszkanych (nie musieli karczować lasów, o ile były one na tym terenie) i następnie opuszczonych w XIII-XIV w. (liczne najazdy Prusów, Litwinów i Rusinów).

Pierwsza wzmianka o Nienałtach pochodzi z 1449 r. Wtedy to, podano o włączeniu Nienałt do parafii Zaremby, wydzielonej z parafii Zuzela w 1446 r. W tym też roku wymieniono pierwszego Nienałtowskiego w postaci Martinum de Nyenalthi

W 1502 r. wymieniono: Nyenalthowo i Nyewsthapowo (Niestępowo). 1505 r. wspomina się także Kuleszki, i już Nienałtowscy zamieszkiwali także w Kuleszkach (poprzez ożenki i zakupy ziemi?). W 1424 r. Wspomina się Simanowo późniejsze Nienałty-Szymany. Wspomniano raz Nienałty-Zaremby.

Władze ziemskie i sądownicze dla Nienałt znajdowały się w Nurze, które było w tym czasie znaczącym miastem. Ziemia na której leżały Nienałty nosiła od 1380 r. nazwę - nurskiej. Miała ona obszar około 3500 km2 i była podzielona na powiaty: nurski około 1000 km2, ostrowski około 500 km2, kamieniecki około 2000 km2. Nienałty należały do parafii Zaręby Kościelne, która została utworzona (wyodrębniona z parafii Zuzela) w 1446 r.

Nadane dobra (okresowo powiększane poprzez spadki, dokupywanie i ożenki) - były dzielone pomiędzy potomstwo. Dobra ziemskie były dzielone po równo, pomiędzy dzieci płci męskiej. Ponadto córki w wianie mogły otrzymać część ziemi. Tak więc, co ok. 30-50 lat ziemia był dzielona na dwie i więcej części (było to przyczyną upadku wielu rodów, w tym i naszego). W każdej z nich powstawał dom z przybudówkami gospodarczymi. Powstawała nowa miejscowość nosząca nazwę Nienałty z dodatkiem przydomka, którym mogło być imię (Michny) lub nazwisko sąsiada "zza płota" (Dunicki, Niestępkowski), skaza na twarzy, lub szybki w działaniu (brewki), miejsce rozmieszczenia ziemi (za łęgiem, łęgami nazywano podmokłe łąki), wynoszenie się (panki) itp. Nazwy te upowszechniły się, pojawiły się w zapisach i niektóre są do dzisiaj używane. Niektóre uległy zmianie (Dunicki - Doniczki). Miejsca te, zwane są w zapisach - dobrami, włościami a niektóre określano jako wsie.

Widok z okolic Nienałt

Poniżej podano ich charakterystykę (wszystkie dane o ilości domów i mieszkańców dotyczą 1827 r. i oparte są na "Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego" Tom 7 str. 101). W nim: -

W 1712 r. Wojciech Nienałtowski z Nienałt Brewek kupił (od Giewartowskich) dobra: